Hoe kan je een vak filosofie didactisch uitbouwen? Zouden alle leerlingen een vak filosofie op school moeten krijgen? Hieronder krijg je tips voor Nederlandstalige didactische werken en verwijzen we naar pleidooien voor een plichtvak filosofie in het secundair onderwijs.
Didactiek
Berendsen, Desiree, et al., red. Filosofie op school: Handboek Vakdidactiek filosofie (2021)
Het boek, met teksten van verschillende Nederlandse en Vlaamse leraars en vakdidactici, is zowel bedoeld voor beginnende als meer ervaren leraars filosofie. Het bevat enkele praktijkvoorbeelden, maar vooral theoretische teksten. Bijvoorbeeld over kritisch denken, het filosofisch gesprek, het schrijven van een filosofisch essay, filosofisch lezen, gedachte-experimenten, toetsen, burgerschapseducatie, filosofie in de onderbouw, geschiedenis en actualiteit van het vak filosofie in Vlaanderen.
Roelands, Koenraad. Filowijzer: Inspiratiegids filosoferen in de klas (2022)
Dit boek biedt filosofische werkvormen, samen met inspirerende voorbeelden.
Velema, Floris, red. Debate/Philosophy: How to Start Debating in the Philosophy Classroom (2022)
Via de website Debaticons kan je gratis het boek, debat-iconen en werkbladen downloaden.
Natascha Kienstra – Effectief filosoferen in de klas (2016)
In Nederland is filosofie als vak in het secundair onderwijs al goed ingeburgerd. Volgens deze thesis waren er in 2015 bijna 5.000 eindexamenkandidaten filosofie. Dit vakdidactisch onderzoek gaat op zoek naar de meest effectieve methodes voor succesvolle filosofielessen in de laatste jaren van het secundair onderwijs. Er worden veel voorbeelden van lesvoorbereidingen en werkvormen gegeven en er worden didactische principes geformuleerd die aanzetten tot effectief filosoferen in de klas.
Griet Galle – Sporen van en naar filosofie en filosoferen in het Vlaamse secundair onderwijs (2018)
Dit artikel formuleert o.a. een visie op wat de plaats, inhoud en didactiek van het vak filosofie kan zijn. Het tekent mogelijke verklaringen uit voor het feit dat het vak filosofie nog steeds geen plichtvak is in het Vlaamse onderwijs.
Achtergrond
VEFO pleit voor een apart vak filosofie in het secundair onderwijs voor alle leerlingen. In dit vak kunnen de leerlingen de vaardigheden die ze bij het filosoferen in de loop van het basis- en secundair onderwijs ontwikkeld hebben verrijken door de confrontatie met het denken van huidige filosofen en met de geschiedenis van de filosofie. Hieronder vind je pleidooien voor een vak filosofie.
Schaubroeck, Defoort en Cuypers – Tussen droom en daad (2007)
De auteurs van dit artikel pleiten voor een verplicht vak filosofie. Het primaire doel van filosofieonderwijs zou volgens hen een initiatie in de filosofische traditie van de Westerse beschaving moeten zijn. Daarvoor is het belangrijk dat filosofie als een autonome discipline behandeld wordt en niet enkel onderdeel uitmaakt van vakken als cultuurwetenschappen en godsdienstleer.
Griet Galle – Sporen van en naar filosofie en filosoferen in het Vlaamse secundair onderwijs (2018)
Dit artikel argumenteert voor een plichtvak filosofie voor alle leerlingen in het secundair onderwijs.
Filosofie in het onderwijs: een uitgelezen kans om mensen te doen schitteren (2011)
In dit artikel leggen de verschillende Vlaamse vakgroepen wijsbegeerte en VEFO uit waarom filosofie een apart schoolvak in het secundair onderwijs zou moeten zijn.
Peter Michielsens – De rol van filosofie in het SO (2011)
In dit tweeluik beargumenteert de auteur dat er in het secundair onderwijs meer ruimte vrij moet komen voor kritische reflectie. Hij bespreekt heel concreet hoe dit vorm kan krijgen binnen het huidige SO: onder andere vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen, burgerschapsvorming en training van leraren komen aan bod.
Hier vindt u deel 1 en deel 2 van het pleidooi.
Felix Claus e.a. – Filosofie en filosoferen: een stand van zaken (2010)
Dit document bestaat uit drie delen:
1. Een stand van zaken over filosofie in het Vlaamse secundair onderwijs
2. Filosoferen als mogelijke werkvorm in de eerste graad
3. Een praktijkvoorbeeld van een les filosofie in de derde graad (met getuigenis van een enthousiaste leerling)
